In Iran geven westerse journalisten toegang prioriteit boven waarheid
Bron: Iranintl
Jon Snow, de Britse presentator, gaf ooit een eerlijk beeld van westerse journalistiek in Iran toen hij zei: “They whistle, and we go.” Deze uitspraak weerspiegelt een dieper probleem: vele westerse correspondenten verwarren toegang tot Iraanse functionarissen met begrip en macht met geloofwaardigheid. Decennialang hebben media de illusie versterkt dat een gematigde of hervormingsgezinde factie binnen het regime op het punt staat een vriendelijker beleid tegenover het Westen te voeren, terwijl ze de echte dynamiek in Iran negeren.
Om in Iran te kunnen werken, moeten journalisten zich onderwerpen aan toezicht van de staat. Hun “fixers” zijn vaak regime-goedgekeurde begeleiders die bepalen welke families ze mogen ontmoeten, welke straten ze kunnen bezoeken en welke verhalen ze mogen brengen. Wie zich verzet, riskeert uitzetting. Dit leidt tot verslaggeving door de lens van het regime, waarbij berichten de officiële narratieven spiegelen en tegenstrijdigheden worden genegeerd.
Tijdens de recente 12-daagse oorlog met Israël lieten veel westerse media zich door Iran uitnodigen, maar rapporteerden ze niet over vrouwen die ongehoord en in verzet tegen de wet op straat liepen. In plaats daarvan lag de focus op burgerdoden en regime-gekozen getuigen. Sinds de revolutie van 1979 lopen Westerse verslaggevers structureel achter op de realiteit van het land, en blijven ze gefixeerd op vermeende “gematigden versus hardliners,” terwijl elke politieke beweging binnen de door Khamenei vastgestelde grenzen valt.
Ondertussen transformeert de Iraanse samenleving. Een jonge, verbonden en uitgesproken seculiere generatie verwerpt de clericale controle. De opstand van vrouwen, van de “Woman, Life, Freedom”-beweging van 2022–23 tot dagelijkse daden van ontbloot hoofd, vormt de meest aanhoudende uitdaging voor de islamitische republiek sinds haar oprichting. Deze verhalen worden echter nauwelijks verteld. Journalisten volgen liever toegang dan waarheid, met weinige uitzonderingen zoals Isobel Yeung van VICE News, die haar documentaire over post-Mahsa Amini-Iran produceerde ten koste van toekomstige visa.
Deze vorm van “access journalism” is niet alleen een morele tekortkoming, maar ook een strategische fout: beleidsmakers baseren hun beslissingen op een mediabeeld dat de werkelijkheid verkeerd leest. Daardoor blijven Westerse regeringen inzetten op fictieve gematigden en negeren ze de mogelijkheid dat het regime intern kan instorten.
Iran vandaag is een land waar miljoenen stil verzet plegen, vrouwen een morele revolutie leiden en een dictatuur overleeft door dissidenten neer te schieten, terwijl buitenlandse media de voorkeuren van het regime echoën. Jon Snow’s uitspraak is een waarschuwing: journalisten kunnen blijven gehoorzamen aan het fluitje van het regime of eindelijk luisteren naar de stemmen op straat.
