Structurele gendergerelateerde onderdrukking in Iran: een jaar van geweld, controle en straffeloosheid
Bron: HRANA
HRANA’s jaargegevens tonen een systematisch patroon van geweld tegen vrouwen in Iran: meer dan 110 moorden, zuuraanvallen, seksueel geweld en zelfmoorden na misbruik. De staat versterkt dit via arrestaties, bedrijfssluitingen, hijab-handhaving en zware straffen. Volgens HRANA en de VN betreft het gendergerichte, structurele vervolging.
Nieuw jaaroverzicht van HRANA toont dat geweld tegen vrouwen in Iran geen verzameling losstaande incidenten is, maar onderdeel van een breed, systematisch en door de staat versterkt patroon. Tussen 24 november 2024 en 20 november 2025 werden honderden ernstige schendingen geregistreerd—van moord en aanranding tot geweld door veiligheidsdiensten en rechterlijke vervolging. Het resultaat is een schrijnend beeld van een samenleving waar vrouwenlichamen, uiterlijk, relaties en publieke aanwezigheid voortdurend worden gecontroleerd en bestraft.
Dodelijk huiselijk geweld
Meer dan 110 vrouwen en meisjes werden het afgelopen jaar gedood in situaties van huiselijk of familiaal geweld. De slachtoffers varieerden van volwassen vrouwen tot meisjes van 5, 9 en 13 jaar oud. De drijfveren zijn bekend maar niet minder verwoestend: eergerelateerd geweld, dwanghuwelijken, wraak voor een verzoek tot scheiding, jaloezie, en langdurige machtsconflicten. Moorden vonden plaats met messen, vuurwapens, wurging, mishandeling en brandstichting. In meerdere provincies werden hele families uitgeroeid, soms samen met jonge kinderen. Minstens 25 eerwraakzaken werden geregistreerd, soms gepleegd door tienerjongens binnen de familie.
Daarnaast vonden negen zuuraanvallen plaats, met slachtoffers die in sommige gevallen volledig blind raakten. Minstens zes vrouwen werden door familieleden opzettelijk verbrand, vaak door hun echtgenoten.
Seksueel geweld en uitbuiting
HRANA documenteerde uitzonderlijk schokkende gevallen: verkrachting in een ambulance (waarbij het slachtoffer stierf), een bendeverkrachting in Yasuj die tot zelfmoord leidde, en stelselmatige street harassment in Sanandaj. Mannen die zich voordeden als werkgevers, verhuurders of chauffeurs misbruikten vrouwen met misleidende “aanbiedingen”. Een van de meest gruwelijke zaken betrof een vrouw en haar dochter die zes jaar lang in een vogelkooi opgesloten en misbruikt werden.
Suïcide en zelfverbranding
Minstens twee vrouwen pleegden zelfmoord na jarenlange mishandeling, en een jonge vrouw in Mahabad overleed door zelfverbranding—gebeurtenissen die de uitzichtloosheid van slachtoffers zichtbaar maken.
Staat en justitie als instrument van geweld
Naast fysiek geweld vormt staatsrepressie een eigen laag van structurele onderdrukking. Minstens 45 vrouwen werden gearresteerd en meer dan 30 opgeroepen voor verhoor. Activisten, kunstenaars, vrouwelijke zangers, influencers en vrouwen zonder verplichte hijab werden doelwit. Twaalf bedrijven, cafés en culturele centra werden gesloten wegens vermeende schendingen van “openbare zedelijkheid”.
Justitiële straffen waren hard: gezamenlijk kregen vrouwen meer dan 200 maanden cel, lijfstraffen, reisverboden, enkelbanden en gedwongen verblijf. Bekende voorbeelden zijn Hamideh Zeraei (18 maanden cel en 178 zweepslagen) en Hasti Amiri (3 jaar cel). Deze zaken illustreren dat het rechtssysteem actief meewerkt aan gendergerelateerde vervolging.
Geografische spreiding en trends
Geweld werd geregistreerd in vrijwel alle provincies, met hotspots in Teheran, Khorasan Razavi, Alborz, West-Azerbeidzjan, Fars en Kermanshah. De dodelijkste maand was mei, terwijl de zomer een piek zag in arrestaties en sluitingen van bedrijven. Naarmate het jaar vorderde, namen familiedrama’s met meerdere slachtoffers toe.
Een misdrijf tegen de menselijkheid
Volgens eerdere bevindingen van HRANA en latere bevestiging door VN-instanties voldoet het gendergerichte geweld in Iran aan de kenmerken van vervolging als misdrijf tegen de menselijkheid. De honderden gedocumenteerde zaken—moord, verkrachting, repressie, juridische straffen—laten een patroon zien dat bewust, structureel en doelgericht is.
Een effectieve internationale respons is noodzakelijk, want deze vorm van geweld is geen incident: het is beleid.
